Een gemiddelde burn-out duurt bijna een jaar, met enorme kosten voor werkgevers en een diepgaande impact op het individu. Maar het is niet enkel een kwestie van werk, het is een samenspel van privéleven en professionele verantwoordelijkheden.
Het begrijpen van de oorzaken en signalen is cruciaal. Een sensitieve persoonlijkheid, verantwoordelijkheidsgevoel en perfectionisme worden vaak genoemd als risicofactoren. Het gaat om meer dan enkel psychische belasting; het is een verstoorde balans tussen belasting en belastbaarheid, tussen draaglast en draagkracht.
Gelukkig is er ook hoop. Een burn-out is niet hetzelfde als een depressie. Het heeft een gunstiger natuurlijk verloop en kan herstellen met de juiste rust en ondersteuning. Het is essentieel om na herstel preventieve maatregelen te treffen om herhaling te voorkomen.
Maar het begint bij zelfbewustzijn en het erkennen van signalen. Luisteren naar je lichaam, grenzen stellen, en de kunst van ontspanning omarmen zijn slechts enkele stappen op weg naar balans.
Burn-out is een uitdaging die iedereen kan treffen. Het vereist een collectieve inspanning om de balans te herstellen, niet alleen op de werkvloer maar ook in het dagelijks leven. Het is een reis naar ‘Being in Balance’, een weg terug van burn-out, een pad naar herstel en veerkracht.
Wat is een burn-out?
Burn-out is het resultaat van langdurige overbelasting, zowel op de werkvloer als in persoonlijke situaties. Het manifesteert zich door een karakteristiek patroon van klachten, voortkomend uit een mix van opgebouwde spanning, intense vermoeidheid en moeite met besluitvorming. Een afnemende vitaliteit tekent deze fase, waarin herstel en opbouw van cruciale hormonen zoals cortisol en adrenaline onvoldoende plaatsvinden door een gebrek aan rust.
Burn-out is een fysiologische aandoening waarbij de patiënt emotioneel en fysiek uitgeput is en weinig tot niets kan presteren.
De ontwikkeling van een burn-out is een geleidelijk proces dat niet plotseling optreedt. In plaats daarvan zijn er diverse signalen, zowel fysiek als psycho-emotioneel, die zich manifesteren gedurende de tijd. Het onderscheid tussen een burn-out en een depressie is essentieel; het eerste betreft voornamelijk een energiestoornis met een voortdurend energietekort op interpersoonlijk niveau. Hoewel depressieve symptomen kunnen optreden, heeft een burn-out doorgaans een gunstiger natuurlijk verloop, waarbij voldoende rust uiteindelijk de klachten kan verminderen.
De term burn-out werd begin jaren zeventig voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse psychotherapeuten Herbert Freudenberger en Christina Maslach.
De opvatting van de laatste is inmiddels dominant geworden. Burn-out bestaat in haar opvatting uit drie, min of meer samenhangende verschijnselen: uitputting (extreme vermoeidheid), cynisme (afstand hebben van het werk, dan wel de mensen met wie men werkt), en een lager zelfbeeld van de eigen competenties. Dit zijn ook de drie aspecten die in de sinds 1984 bekende burn-out test Maslach Burnout Inventory (MBI) voorkomen.
Te veel stress op het werk en in de privésituatie zouden oorzaken van burn-out zijn. Een sensitieve persoonlijkheid met bovengemiddeld verantwoordelijkheidsgevoel, een laag lichaamsbewustzijn (of een hoog lichaamsbewustzijn maar de signalen worden genegeerd) en de neiging tot perfectionisme zouden risicofactoren zijn. Tegenwoordig wordt steeds duidelijker in kaart gebracht hoe chronische stress en overbelasting kan leiden tot verminderde hersenactiviteit of hersenschade.
Na herstel van een burn-out is het van groot belang om te analyseren wat de persoon heeft geholpen om herhaling te voorkomen. Dit betekent dat er aandacht moet zijn voor preventieve maatregelen en strategieën om een nieuwe burn-out te voorkomen en de veerkracht te versterken.
Wat zijn de eerste 4 fases van een burn-out?
(Bron: psycholoog Herbert Freudenberger):
Werknemer is super gemotiveerd
Iemand die altijd opveert als er wat te doen is, niets is te veel, werkt tijdens lunchtijd door (ook als dat echt niet hoeft). Leuk, maar let op dat dit teamlid zichzelf niet overvraagt!
Werknemer is bezig werk, werk, werk
In de volgende fase zie je dat hij nog harder gaat werken dan normaal, en je ziet dat ook overduidelijk (alle handelingen gaan sneller).
Hulp vragen? Ho maar!Werknemer heeft geen tijd voor zichzelf
Buiten werktijd maakt de medewerker meer uren.
Ook in het weekend wordt er gewerkt.Werknemer krijgt de eerste klachten
Slecht slapen, niet zo lekker zijn, buikpijn maar je teamlid weet niet zo goed wat het is, het zal wel over gaan.
Vaak beginnen de volgende symptomen ook meer en meer aandacht te vragen.
Wat zijn symptomen van een (dreigende) burn-out?
Bij een burn-out heb je meestal al een half jaar last van deze drie dingen.
Herken je deze signalen?
1) Je hebt 3 of meer spanningsklachten zoals:
- vooral lichamelijke vermoeidheid: een uitgeput gevoel
- en geestelijke vermoeidheid: moeite om de aandacht erbij te houden (concentreren) en/of dingen te onthouden (geheugen);
- onrustig slapen
- prikkelbaar zijn (snel boos of geïrriteerd)
- niet tegen drukte of lawaai kunnen
- gemakkelijk huilen
- piekeren
- een gejaagd gevoel
Je voelt je machteloos, alsof je geen grip meer hebt op je situatie. Alsof je de controle over je leven verliest.
3) Het lukt je niet meer om je gewone dagelijkse bezigheden goed te blijven doen. Bijvoorbeeld op je werk, studie, thuis, in je contacten of in het verkeer.
Iemand met een burn-out kán als reactie daarop, soms ook lichamelijke klachten krijgen, zoals
- hoofdpijn
- duizeligheid
- pijn op de borst
- hartkloppingen
- maagklachten of buikpijn
De volgende 6 fases van een burn-out:
- Werknemer doet alles voor het werk!
In deze fase heeft je collega alleen maar oog voor het werk, voor hobby’s is er geen tijd meer, vrienden en familie verdwijnen naar de achtergrond. Maar als je vraagt hoe het met hem/ haar gaat is het antwoord steevast: ‘Goed’. Het werk begint er echter wel onder te lijden. - Werknemer is kritisch, cynisch en ontevreden
Anderen doen het werk niet zo goed als hij doet, althans volgens hem. Je merkt dat hij kritisch, cynisch en ontevreden is. Andere teamleden beginnen onder zijn houding te lijden. - Werknemer neemt afstand van het team
Je teamlid wordt somber, babbelt niet meer met het team, zondert zich af. Hij voelt zich steeds vaker ziek. - Werknemer toont ander gedrag
In dit stadium zie je vaak dat de omgeving vaker gaat vragen of er iets is met hem. De medewerker wordt echter liever met rust gelaten en snapt het gedoe niet zo. - Werknemer ervaart alleen nog maar het volgen van verantwoordelijkheden
Er is geen enthousiasme meer, je collega voelt alleen nog maar verantwoordelijkheden, hij moet veel, kan niet meer ontspannen. Niks gaat meer vanzelf. - Werknemer ervaart geen plezier
In deze fase is er niets meer leuk, is er alleen maar leegte en de kans is groot dat alleen afleidingen als eten, seks, alcohol, drugs een beetje de leegte kunnen vullen. Emotioneel wankel, met stemmingswisselingen als een rollercoaster, uit zich dat in prikkelbaarheid en een voortdurende ontevredenheid.Op mentaal vlak kunnen concentratieproblemen, vergeetachtigheid en een voortdurend gespannen gevoel de boventoon voeren. De gedachten lijken mistig, angst en paniek liggen vlak onder de oppervlakte en het gevoel van eigenwaarde zakt geleidelijk weg. - Werknemer heeft last van depressieve buien
Een gevoel van uitputting, verloren en onzeker, hij zucht veel, hij maakt denigrerende opmerkingen over zijn opdrachten en het werk dat hij afrondt. - Werknemer is burn-out
Mentaal en fysiek is de werknemer ingestort. Weinig energie is het nieuwe normaal, terwijl hyperventilatie en een drukkend gevoel op de borst frequenter worden. Hoofdpijn, maag- en darmklachten eisen hun deel op, terwijl spieren in nek, schouders en rug gespannen aanvoelen. Hartkloppingen en duizeligheid worden regelmatige metgezellen, terwijl vermoeidheid de dagen bepaalt.Stresshormonen hebben de regie van het lichaam overgenomen.
Hoe langer men hiermee wacht, des te hoger is de drempel m.b.t. re-integratie.Het gaat dus niet alleen om vroegtijdig herkennen van de signalen die kunnen duiden op een (dreigende) burn-out, maar ook op het ondernemen van passende actie. Daarnaast is het belangrijk om te weten wanneer je meer kans maakt op het ontwikkelen van een burn-out.
Wanneer loop ik extra risico op een burn-out?
Iedereen kan overspannen raken en een burn-out krijgen. De kans hierop is groter
als je in het verleden veel dingen hebt meegemaakt die spanning geven
als je al eens overspannen bent geweest
als je veel ziek bent geweest in het afgelopen jaar
als je niet weet hoe je dingen moet regelen en wie je daarbij kan helpen
als je weinig steun krijgt van je omgeving
als je het aanpakken of oplossen van problemen uit de weg gaat, als je het steeds goed wilt doen en geen nee kunt zeggen
Being in Balance coaching ‘Back from Burn-out’
Het Being in Balance ‘Back from Burn-out’ coachingsprogramma is speciaal ontwikkeld om medewerkers die een burn-out hebben effectief te begeleiden zodat ze weer met volle energie terug kunnen keren op hun werk.
Cliënten geven aan dat ze de body-mind scan van Being in Balance bijzonder waarderen omdat ze hun eigen proces meetbaar, zichtbaar en voelbaar kunnen volgen door de biofeedback op het computerscherm. Ze zien bijvoorbeeld de mate van stressbelasting in hun hersenen, autonome zenuwstelsel, hypofyse/hypothalamus, schildklier, maag, lever, bijnieren en de rest van hun lichaam en, nog mooier, het herstel hiervan gedurende hun Being in Balance coachingstraject!
Hieronder zie je plaatjes van de scan van een medewerkster bij Laurens, een grote thuiszorgorganisatie in Rotterdam met meer dan 5000 medewerkers.
In de vergelijking tussen de meting tijdens sessie 1 en 5 van respectievelijk de schildklier en de lever zien we een verbetering van resp. 32% en 27% en een algehele mooiere balans in die organen binnen 3 maanden:
Bij Laurens heeft Being in Balance coaching mogen bijdragen aan de versnelde re-integratie van 5 thuiszorgmedewerksters met langdurig verzuim.
Ook bij Philips hebben we een pilot gedaan met vergelijkbare resultaten.
Laurens is nu aan het onderzoeken hoe Being in Balance breder kan worden ingezet voor verzuim door burn-out evenals voor andere oorzaken van langdurig verzuim.
Bij PwC hebben we een ‘100 dagen Be Well, Work Well Challenge’ gedaan met een Being in Balance scan aan het begin waarbij de inzichten uit de scan als input dienden voor het verdere traject. Na 100 dagen bleek bij de eindscan dat er een gemiddeld stressreductie van maar liefst 50% was bereikt.
Ter afsluiting
Terwijl we deze reis door het thema van burn-out afsluiten, nodig ik je uit om bewust te kijken naar de kostbaarheid van je energie. Jouw innerlijke vuur, je passie en veerkracht zijn kostbaar. Laten we gaan voor een leven waarin we onze energie koesteren, waarin we zorg dragen voor ons welzijn met dezelfde toewijding waarmee we onze doelen najagen.
Als je je nu midden in een uitdagende tijd bevindt, onthoud dan: herstel begint met een kleine stap, een bewuste keuze. Je staat er niet alleen voor. Het is een reis waarbij steun en begeleiding de sleutel zijn.
Being in Balance coaching kan je bijstaan op deze weg naar herstel, met expertise, begrip en begeleiding die aansluit bij jouw behoeften.
Laten we samen streven naar veerkracht, naar een leven waarin we bewust omgaan met onze energie, waar we elke stap zetten met zorg en focus op ons welzijn. Want te midden van uitdagingen en zelfs in de nasleep van een burn-out, ligt de kracht van herstel in bewuste keuzes en begeleiding. Wees bewust van je energie, omarm zelfzorg en zie in elke stap een kans op hernieuwde kracht!
Wil je weten wat Being in Balance voor jou en jouw werknemers kan betekenen? In 2024 is het mogelijk om direct te starten met het programma ‘Back from Burn-out’. Deze maand geldt een speciaal aanbod.
Wil je hier meer over weten? Neem direct contact met ons op voor een gratis kennismakingsgesprek met een van onze Master coaches.
Bronnen:
Thuisarts, over burnout
GGZ
CBS
Carien Karsten, Uit je burnout
Nieuwsbrief bye, bye, burnout
Christiaan Vinkers, In de ban van burnout
